Het aantal vaste banen in Nederland is de afgelopen decennia afgenomen. Tegelijkertijd is de ‘flexibele schil’ van de arbeidsmarkt (bestaande uit onder meer oproepkrachten, tijdelijke werknemers en zzp’ers) juist flink gegroeid.
Complexe regels leiden tot problemen
In deze flexibele schil werken naar verhouding veel lager opgeleiden, jongeren, arbeidsmigranten en werkenden met een migratieachtergrond. Het zijn juist deze groepen die vaak moeite hebben om hun ‘arbeidsrechten’ op te eisen, vertelt Maartje Elshout, senior onderzoeker en projectleider bij Centerdata. “Het is zeker voor deze groepen soms moeilijk de vaak complexe regels en consequenties rondom contractvormen, cao’s en wettelijke arbeidsbescherming te begrijpen. Daardoor weten ze niet altijd waar ze recht op hebben of hoe zij hun recht kunnen halen.”
“Dat kan leiden tot allerlei arbeidsrechtelijke problemen. Denk bijvoorbeeld aan werknemers die geen of te weinig vakantiegeld krijgen, simpelweg omdat ze niet weten welke afspraken hiervoor gelden. Of aan een contract voor bepaalde tijd dat niet wordt omgezet naar onbepaalde tijd, terwijl de werkgever dit wettelijk wél verplicht is.”
Positie van werkenden versterken
Het is bekend dat lang niet alle werkenden hun rechten kennen of – als zij die wél kennen – daadwerkelijk opeisen. Recent trokken meerdere instanties hierover aan de bel. Zo gaf de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) aan dat het, om goed werk voor iedereen te realiseren, belangrijk is dat de positie van werkenden binnen arbeidsorganisaties wordt versterkt.
Ook de Commissie Borstlap (die enkele jaren geleden de werking van de arbeidsmarkt onderzocht) benadrukte het essentiële belang van werk voor mensen en concludeerde dat de regels rondom arbeid erg complex en onduidelijk zijn. Dat veroorzaakt (financiële) onzekerheid en zorgt ervoor dat veel werkenden niet goed beschermd zijn.
Meer zicht op oorzaken en problemen
Hoewel er een duidelijk beeld is van de problematiek en mogelijke oorzaken, ontbreken tot nu toe cijfers en meetbare gegevens, vertelt Maartje. “In opdracht van het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid onderzoekt Centerdata daarom, in samenwerking met I&O Research, de omvang en de aard van het probleem. Bij wie speelt dit, in welke sectoren en in welke mate?”
“De komende maanden wordt aan de hand van online vragenlijsten – onder meer via ons representatieve LISS panel – onderzocht hoe vaak bepaalde problemen voorkomen, en bij welke groepen. Ook brengen we in kaart wat de mogelijke oorzaken zijn van deze problemen. Op die manier geeft het onderzoek het ministerie handvatten voor mogelijke oplossingen voor de verbetering van de arbeidsrechtelijke positie van werkenden in de flexibele schil.”
Veldwerk
De dataverzameling en – analyse vindt de komende maanden plaats. Het eindrapport wordt deze zomer verwacht. Zodra er meer bekend is over de resultaten, zullen we daar uiteraard over communiceren.