Al jaren houden we bij Centerdata de personeelstekorten in het primair onderwijs bij. In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap deden we dat het afgelopen jaar ook voor het voortgezet onderwijs. In een pilot keken we naar drie gemeenten: Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Recent verscheen het rapport hierover, met resultaten voor peildatum 1 oktober 2022. Daaruit blijkt dat het lerarentekort in Amsterdam en Rotterdam 7% van de werkgelegenheid bedraagt, tegenover 5,5% in Den Haag. Er zijn daarbij duidelijke verschillen per vak.  

Het lerarentekort is een welbekend en belangrijk probleem. Het ministerie van OCW wil beter in kaart brengen hoe het personeelstekort in het voortgezet onderwijs er precies uitziet. Daarom zetten we de methode die we al regelmatig inzetten voor onderzoek in het primair onderwijs nu ook in voor het voortgezet onderwijs.

In dit pilotonderzoek brachten we niet alleen het lerarentekort in drie grote gemeenten in kaart, maar lieten we ook zien dat de aanpak zeer geschikt zou zijn voor een landelijke meting.

Grote meerderheid van scholen nam deel aan het onderzoek

Net als bij de metingen voor het primair onderwijs, werden de personeelstekorten gemeten via een online vragenlijst. Het voortgezet onderwijs wijkt op sommige punten natuurlijk af van het primair onderwijs. Zo zijn er verschillende vakken, onderwijstypen (zoals vmbo, havo, vwo) en de graadsector (tweedegraads, ongeveer de onderbouw, en eerstegraads, de bovenbouw). In de vragenlijsten maakten we daarom ook onderscheid naar deze kenmerken.

Voor betrouwbare resultaten was het van groot belang dat veel scholen deelnamen aan het onderzoek. Daarom zijn eerst schoolbesturen uitgenodigd, die op hun beurt de scholen die onder hun bestuur vallen uitnodigden. Daarnaast zijn de scholen ook nog rechtstreeks benaderd, werden herinneringsmails verstuurd, werden de gemeenten ingezet, werd een begeleidende brief van de VO-raad gestuurd en vond er een terugkoppeling aan het schoolbestuur plaats. Uiteindelijk was de respons voor een onderzoek met vrijwillige deelname bijzonder hoog: ongeveer 70%.

Lerarentekort het grootst voor het vak techniek

Uit het onderzoek in de drie grote gemeenten blijkt dat het lerarentekort in Amsterdam en Rotterdam 7% van de werkgelegenheid bedraagt. In Den Haag is het met 5,5% iets lager. De tekorten aan leraren bestaan voor 30-40% uit openstaande vacatures en voor 60-70% uit verborgen tekorten. Bij de laatstgenoemde tekorten gaat het om situaties die op een ongewenste manier zijn opgelost, bijvoorbeeld met de inzet van een onbevoegde.

De tekorten zijn het hoogst bij onderwijstype vmbo-bk en het laagst bij het praktijkonderwijs. Ze zijn geconcentreerd rond een beperkte groep van vakken. De grootste tekorten werden gemeten bij de vakken techniek (20,5%), NASK (10,8%), informatica (10,3%), Duits (10,2%), economie (10,2%), Nederlands (9,9%), natuurkunde (9,7%), wiskunde (8,5%) en de beroepsgerichte vakken in het vmbo (7,4%).

Over het algemeen zijn de tekorten bij tweedegraads vakken hoger dan bij eerstegraads vakken. Daarnaast zijn de tekorten aan schoolleiding zijn iets lager dan de lerarentekorten.

Meer informatie over het onderzoek is te vinden in het volledige rapport.